OD CZEGO SIĘ ZACZĘŁO ?
Klimat
pierwszych lat 50. tworzył aparat bezpieczeństwa.
Dlatego wielu Polaków wybrało emigrację. Takie decyzje nie
powinny dziwić,
skoro od lutego 1949 r. funkcjonowała Komisja Bezpieczeństwa KC PZPR z
Bierutem, Bermanem i Radkiewiczem, a nieco później przyjęto
uchwałę „O
wzmożeniu czujności rewolucyjnej” i zainaugurowano kult
Bieruta, wzorowany na
kulcie Stalina, zaś do Biura Politycznego KC PZPR wszedł marszałek
radziecki K.
Rokossowski, który jako minister obrony zastąpił w
szeregach wojska oficerów polskich
rosyjskimi. Najgorszą sławą cieszyły się więzienia śledcze GZI,
Departament
Śledczy MBP oraz Departament X, których funkcjonariusze
niszczyli fizycznie i
psychicznie uwięzionych. Niszczono też prywatny handel i rzemiosło
— skazywano
za plotki, lekceważenie przepisów BHP, kułactwo, czy tzw.
sabotaż gospodarczy.
Oficerów, którzy powrócili do służby w
Wojsku Polskim oskarżono o szpiegostwo i
„kontrrewolucyjną” konspirację i skazano w
pokazowym procesie czterech
generałów w 1951 r. Projekt konstytucji PRL z 22 VII 1952 r.
z odręcznymi
poprawkami Józefa Stalina ukazuje stopień podporządkowania
Polski Związkowi
Radzieckiemu.
Instytucją opierającą się komunistom stawał się Kościół rzymskokatolicki. W 1953 r. biskupi w liście do władz PRL napisali non possumus w proteście przeciw łamaniu „porozumienia” między państwem a Kościołem z 1950 r. List ten, którego głównym autorem był prymas Stefan Wyszyński, stał się jednym z powodów jego aresztowania i uwięzienia w latach 1953–1956.
Rok
1956 przyniósł wiele wydarzeń, oczekiwań i zawiedzionych
nadziei związanych z okresem tzw. odwilży — zmian
zachodzących po śmierci
Stalina w ZSRR, Polsce i krajach bloku wschodniego. W Polsce były to
wydarzenia
poznańskiego czerwca, październikowe VIII plenum KC PZPR, uwolnienia
prymasa
Stefana Wyszyńskiego, próba ułożenia stosunków z
ZSRR na nowych zasadach.
 |
 |
| ______________________________________________ Hej, Kolenda, Kolenda. Ostrożnie z dziadkiem mrozem i reżymową gwiazdką — plakat, b.d., [w:] Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Warszawa 2009, s. 38 |
________________________________________________ Za żelazną kurtyną — okładka publikacji zawierającej sprawozdanie dziennikarzy amerykańskich z objazdu ośmiu krajów środkowo-wschodniej Europy, b.d., [w:] Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Warszawa 2009, s. 40 |